Al tientallen jaren zijn mensen in de bouw bezig om de ketensamenwerking in de bouw te verbeteren. Het doel daarvan is dat mensen in de bouwketen efficiënter en effectiever met elkaar gaan samenwerken om betere gebouwen te maken.
Toch, na al die tientallen jaren van aandacht en onderzoek is het verbeteren van de samenwerking in de bouwketen nog steeds een hele zoektocht.
Hoe kan het dat er al tientallen jaren aandacht wordt besteed aan ketensamenwerking en het nog maar mondjesmaat van de grond komt?
Verschillende onderzoekers hebben daar iets over gezegd, bijvoorbeeld:
Bresnen zei in 2007 al dat het onderzoek naar ketensamenwerking is geabstraheerd van de dagelijkse werkpraktijk. Onderzoekers komen met allerlei oplossingen (ze doen dus prescriptief onderzoek), maar eigenlijk beschrijven ze niet de werkelijkheid zoals die is (ze doen dus geen beschrijvend onderzoek). Ze gaan voorbij aan een grondige probleemanalyse.
Aansluitend op Bresnen, zegt Phua (2013) zijn onderzoekers te veel bezig met het kwantificeren van de relaties in de bouwketen, en vergeten ze daarin allerlei contextuele variabelen mee te nemen. Dat wil zeggen: iedere situatie is weer anders en daarom kun je verschillende situaties niet met elkaar vergelijken.
Volgens Pink en zijn collega’s (2014) wordt in onderzoek in de bouw sowieso te weinig kwaliteit onderzoek uitgevoerd.
Dat zijn natuurlijk pittige uitspraken, en Hans en ik besloten om allerlei onderzoeken over samenwerking in de bouwsector met elkaar te vergelijken om te kijken of Bresnen, Phua, en Pink en zijn collega’s gelijk hadden in hun uitspraken.
Methode
Hans en ik zijn op zoek gegaan in allerlei databases en vonden uit dat:
sinds 2010 zijn 125 artikelen in wetenschappelijke tijdschriften verschenen die iets te maken hadden met samenwerking in de bouwsector.
18 van die 125 artikelen waren andere literatuuronderzoeken of waren op een andere manier niet direct gebaseerd op de empirie. Die hebben we niet meegenomen, dus bleven nog 107 artikelen over.
Van die 107 artikelen, waren 48 artikelen gebaseerd op kwantitatieve data, waarop statistische of andere wiskundige data-analyse is toegepast. Die hebben we ook niet meegenomen in onze analyse, want dit soort onderzoek is in onze optiek sowieso geabstraheerd van de werkpraktijk.
Er bleven nog 59 artikelen over. Daarvan hebben we de 20 meest geciteerde artikelen geselecteerd voor onze analyse. (Omdat artikelen uit 2010 meer kans hebben om geciteerd te worden dan artikelen uit 2015, hebben we per jaar de vier meest geciteerde artikelen geselecteerd).
De analyse van de artikelen
We hebben onze set van 20 artikelen geanalyseerd op basis van 8 criteria. Wij zijn van mening dat we met die 8 criteria de aard van het onderzoek van die 20 artikelen konden achterhalen. Waarom we dat vinden hebben we natuurlijk uitgebreid onderbouwd, maar daar zal ik je niet mee lastig vallen 🙂
Die criteria hebben we ook getoetst, door die criteria toe te passen op een aantal artikelen die buiten onze selectie vielen. Op basis van die toetsing hebben we de criteria aangepast.
Ook hebben we de criteria besproken met een aantal experts op dat gebied.
Vervolgens heb ik als hoofdauteur alle artikelen geanalyseerd op basis van de 8 criteria. Hans, als tweede auteur, heeft ook een aantal artikelen geanalyseerd. Samen hebben we besproken waar onze analyse afweek en onze interpretatie dus verschilde. Daarover hebben we gediscussieerd.
Met die discussie in mijn achterhoofd heb ik nogmaals alle 20 artikelen getoetst op basis van die criteria. En zo zijn we op het eindresultaat gekomen.
Uitslag van het onderzoek
Hier volgen de meest opvallende resultaten van onze analyse.
Het is vaak niet duidelijk om welk type project het gaat
De bouwindustrie is groot en in het kader van onderzoek naar ketensamenwerking moeten onderzoekers telkens keuzes maken wat ze onderzoeken. Een aantal van die keuzes zijn:
Focus op twee partijen of focus op meer dan twee partijen in de bouwketen.
Focus op de interne keten (dus meerdere afdelingen binnen een partij in de bouwketen) of focus op de externe keten (dus de samenwerking tussen meerdere bedrijven).
Focus op samenwerking in 1 project, of focus op samenwerking in meerdere projecten.
Focus op nieuwbouw of focus op renovatie van bestaande bouw.
Als we alle 20 artikelen naast elkaar leggen blijkt dat de meeste artikelen focussen op meerdere partijen in de bouwketen, die door middel van externe ketensamenwerking, samenwerken in 1 nieuwbouwproject.
Proces van het analyseren van data
Een ander opvallend punt was dat in de onderzoekers van de 20 artikelen die we onderzocht hebben, maar weinig prijs geven over hoe ze hun data hebben geanalyseerd. Wij vinden dat jammer, want juist het analyseren van data is een interpretatieve actie waar onderzoekers juist transparant over zouden moeten zijn.
Reflectie van de onderzoeker over hun rol in het proces
Wat ook opviel was dat de onderzoekers weinig loslieten over hun eigen rol in het bouwproject dat ze onderzochten. Ook dat vinden we jammer, want die rol kan iets zeggen over hoe de onderzoekers hun data hebben geïnterpreteerd. Bijvoorbeeld, als ze een actieve rol hebben gehad en de onderzoekers vonden de deelnemers aardig, is het waarschijnlijk dat het project op een positieve manier wordt geïnterpreteerd dan wanneer de relatie tussen de onderzoekers en de onderzochte mensen stroef verliep.
Niveau van analyse
Ook viel het ons op dat het niveau van analyse op ketenniveau of hoger lag. Dat wil zeggen dat meningen van individuele mensen uit die onderzochte keten zijn uitgemiddeld en dat we als lezer de ‘gemiddelde’ mening van de bouwketen te lezen krijgen. Wij vinden dat jammer, want juist de uitschieters kunnen interessant zijn en kunnen iets zeggen over de keten in het algemeen. Als iedereen tevreden is over een samenwerking, behalve 1 persoon (of een klein groepje personen), dan kan het juist boeiend zijn om te focussen op die ene persoon en te horen wat hij of zij te zeggen heeft. We missen dus de stem van het individu in alle onderzoeken.
Generaliseren van resultaten
De meeste onderzoekers zijn een beetje dubbel over hoe hun onderzoek gegeneraliseerd kan worden. Enerzijds waarschuwen ze dat de casus specifiek is, en dat de resultaten niet gegeneraliseerd kan worden. Dat is logisch, hoe kun je geleerde lessen uit een casus over woningrenovatie in Nederland toepassen op bijvoorbeeld weg- en waterbouw in China?
Tegelijkertijd generaliseren veel onderzoekers hun resultaten stiekem toch. Dan zeggen ze bijvoorbeeld dat je het niet letterlijk alles uit die casus moet overnemen, maar dat de grote lijnen inspirerend kan kunnen zijn voor andere cases. Wij vinden dat die onderzoekers dan een beetje vaag zijn over het generaliseren en de lezer onbedoeld op het verkeerde been zetten.
Het zou wat ons betreft beter zijn als onderzoekers hier een duidelijker standpunt op innemen.
Aanbevelingen
Op basis van onze analyse zijn we het eens met de stellingen van Bresnen, Phua, Pink en zijn collega’s. Verder hebben we drie aanbevelingen voor mensen die iets met bouwketens willen gaan onderzoeken:
Onderzoekers zouden aandacht moeten besteden aan het uitleggen hoe ze data hebben geanalyseerd. Als de lezer meer inzicht krijgt in dit proces, kan de lezer de kwaliteit van het onderzoek beter inschatten.
De onderzoeker zou transparant moeten zijn in wat zijn rol was in het bouwproject of de keten die hij of zij heeft onderzocht. Belangrijke details moeten beschreven worden. Hoe was de relatie tussen de onderzoeker en de mensen uit de keten die hij onderzocht? Had de onderzoeker een actieve rol? Heeft de onderzoeker zijn ervaringen en kennis gedeeld met de mensen uit de keten? En hebben die mensen ook iets met die kennis gedaan?
In plaats van het beschrijven van de gemiddelde mening van de keten, denken wij dat onderzoekers juist meer moeten focussen op de individuele mening. Wij zijn geïnteresseerd in waarover de mensen in de keten van mening verschillen en welke discussies gevoerd werden. Het wordt dan een persoonlijker en minder geabstraheerd onderzoek.
Onderzoekers moeten zorgvuldiger omgaan met het generaliseren van resultaten en een duidelijk standpunt hierover innemen. Het begint met duidelijk maken over welk type bouwproject en keten jouw onderzoek gaat (Zie hierover de vier tegenstellingen die ik eerder in dit artikel schets). Ga vervolgens na in hoeverre jouw resultaten ook gelden voor andere ketens in bijvoorbeeld een ander land met een ander bouwproject.
Alle aanbevelingen hebben gemeen dat we vinden dat onderzoek over ketensamenwerking wat ons betreft persoonlijker mag zijn. We willen graag meer zien van de onderzoeker zelf en van de mensen die de onderzoeker onderzocht heeft.
Deze blog gaat over pagina 54 t/m 75 van mijn proefschrift. Venselaar, M., (2017). Work Floor Experiences of Supply Chain Partnering in the Dutch Housing Sector. Delft, Architecture and the Built Environment. Download mijn proefschrift HIER. Dit deel van mijn proefschrift is ook verschenen als wetenschappelijk artikel: Venselaar, M., Wamelink, H. (2017). The nature of qualitative construction partnering research: literature review. Engineering, Construction and Architectural Management, Vol. 24 Issue: 6, pp.1092-1118, https://doi.org/10.1108/ECAM-04-2016-0098
Zoals je zelf hebt kunnen constateren, heeft deze blog ook weer een wetenschapsfilosofisch tintje. Dat is nou eenmaal een hobby van me. (Nerdalert haha)
Ik ben trouwens van mening dat iedere beroepsonderzoeker (en studenten ook!) in elk geval iets moet weten over wetenschapsfilosofie en transparant moet zijn in de keuzes die hij of zij daarin maakt. Lees hierover ook deze blog.
Of je nou ook beroepsonderzoeker bent zoals ik, docent, of student die een scriptie moet schrijven, ik hoop dat je iets hebt aan deze tips.
Volgende keer beschrijf ik weer ‘gewoon’ een empirisch onderzoek en gaan we het weer hebben over wat projectleiders zoal meemaken in hun dagelijkse werkleven.
#leren #ketensamenwerking #literatuuronderzoek #wetenschapsfilosofie #bouwketen #waarheid #ketenintegratie