Van een lineaire naar een circulaire economie. Dat is wat Thomas Rau en Sabine Oberhuber graag willen. “Material Matters is een spannende ontdekkingstocht naar hoe we nadenken over onze rol op aarde”, staat als verkooppraatje op de achterflap.
Maar het boek gaat ook grotendeels over het idee achter het Madaster, een register waarin materialen geregistreerd moeten worden. Want, zo vinden Rau en Overhuber, als materialen een identiteit krijgen ben je minder snel geneigd ze als wegwerpartikel te beschouwen. Rau is tevens ook de eigenaar van het Madaster, een site waar materialen geregistreerd kunnen worden, waardoor het boek ook al snel een verkooppraatje voor dat register lijkt. Maar dat terzijde.
Ik vind het laatste hoofdstuk het leukst. Daar gaat deze blog over.
Volgens Rau en Oberhuber is de lineaire samenleving (waarin we van alles kopen en wegwerpen) doordrenkt van het idee dat de wereld maakbaar is door middel van onze menselijke natuurwetenschappelijke en technologische oplossingen. Dit noemen ze scientisme.
Scientisme heeft heel goede kanten. Door al die oplossingen kunnen we naar de maan vliegen, mensen genezen van allerlei enge ziektes, en hebben we internet (En we kunnen onbeperkt programma’s kijken zoals Temptation Island. Als dat geen vooruitgang is 😉 )
Scientisme heeft het leven enorm versneld. Communiceren gaat sneller. Produceren gaat sneller. Reizen gaat sneller. Alles gaat sneller en door onze technologie accelereert het ook nog eens. Als je meer kunt produceren in minder tijd scheelt dat in de kosten. Tijd is geld en dus willen we alles steeds sneller doen.
Tijd is geld. Daarom zijn we inmiddels totaal verslaafd aan de klok. Volgens Rau en Oberhuber is de klok een allesoverheersende tiran geworden. We worden geleefd door agenda’s, kijken continu op de klok, en we worden elke ochtend gewekt door onze wekker.
Ook carrières moeten volgens een bepaalde ontwikkeling verlopen. Kinderen ontwikkelen zich idealiter volgens een bepaalde lijn. En de wegwerpmaatschappij is zichtbaar in de manier waarop we met onze ouderen omgaan.
Volgens Rau en Oberhuber is het allemaal heel comfortabel in onze zelfgemaakte wereld, met verwarming, telefoon, internet, lekker en makkelijk eten, snel vervoer, enzovoorts.
Scientisten gaan ervan uit dat mensen staan centraal in de wereld. Mensen beheersen de natuur. Scientisten vergeten dat we allemaal uiteindelijk onlosmakelijk verbonden zijn met de natuur.
Hoe sterk we ook denken dat we de natuur kunnen beheersen, Rau en Oberhuber wijzen ons erop dat niemand een sneeuwklokje, boom of regen kan produceren. Mensen zijn even kwetsbaar als alle andere onderdelen van de natuur.
“Als we ons realiseren dat de mens zichzelf en zijn handelen nooit of te nimmer buiten de natuur kan plaatsen, volgt daar automatisch uit dat de mens geenszins centraal staat in de wereld. De natuur staat centraal, wij zijn slechts onderdelen van de natuur”.
We ons niet moeten verzetten tegen de wetmatigheden van de natuur, maar ons handelen ermee in overeenstemming moeten brengen. We moeten meedeinen op de ritmische, cyclische golven van een gesloten systeem in plaats van golf na golf over ons heen te krijgen, aldus Rau en Oberhuber.
Volgens Rau en Oberhuber moeten we stoppen onze identiteit op te hangen aan wat we hebben. We moeten onze identiteit gaan vorm geven door wie we zijn.
“We zijn spirituele wezens op een menselijke reis – gasten op onze aarde”
Thomas Rau en Sabine Overhuber (2016) Material Matters, Het alternatief voor onze roofbouwmaatschappij. Hoofdstuk 9. Zijnsrevolutie – de voltooiing van de Copernicaanse wending. Bertram en de Leeuw Uitgevers.
Oei! Ik merk dat ik veel te melden heb over dit hoofdstuk. Hier komt ie en wel in de vorm van een lijstje. Want jullie weten inmiddels wel dat ik gek ben op lijstjes 🙂
Ik heb ook best wel wat kritiek op dit boek, maar ik vind het eigenlijk een beetje flauw om dat hier allemaal te melden. Ik kan me niet inhouden. Hier een tipje van de sluier: 1) Ik vind dat zijn schrijfstijl soms wat over de top is. Ze schrijven bijvoorbeeld: ‘Wat de zon is voor de organische wereld, is data voor onze tweede natuur: zij maakt het eveneens mogelijk dat materialen oneindig vaak terug komen, in welke cyclus, op welk moment en waar ter wereld het zich ook bevindt’. Ik denk dan ‘yeah right, volgens mij wordt de kracht van de zon een beetje onderschat’.
Bovendien is Rau natuurlijk de oprichter van het Madaster. Heel misschien wil hij in dit boek ook zijn dienst verkopen. Maargoed, zoals ik zei, ik wil niet flauw doen en laten we op deze kritiek niet al te veel ingaan. Ik geloof erg in de goede bedoelingen en het heeft mij in elk geval geïnspireerd tot het nadenken over de rol van tijd in de wereld en het schrijven van deze blog.
“We zijn spirituele wezens op een menselijke reis – gasten op onze aarde” Met deze zin sluiten Rau en Oberhuber het hoofdstuk af. Ok, dit laatste hoofdstuk (en met name het laatste deel) is misschien wat zweverig. Maar later in de blogserie zal ik concreter maken hoe ik en sommige van mijn collega’s dat ‘meedeinen op de ritmische, cyclische golven’ van de natuur precies zien. Misschien wil je daar zelf eerst over nadenken en ideeën daarover vormen.
Volgende keer schrijf ik een blog over de moeder van alle boeken over Circulaire Economie: De Donut Economie, van Raworth.
Én toch nog een laatste praktische tip om je dag te beginnen zonder door de klok beheerst te worden. Deze tip heb ik overgenomen van mijn yogaleraar David Lurey. Maak eens een ‘To Be-list’ in plaats van een ‘To do-list’. Dus in plaats van wat je wil doen, schrijf je op wie je wilt zijn’. Hier volgt een voorbeeldje:
To Be-list Marieke Venselaar op 5 september 2019
Aardig
Relaxt
Behulpzaam
Creatief