Een bouwplaats wordt vaak beschreven als chaotisch en complex. Bouwvakkers moeten het vak vooral leren door het te doen.
Martin (wetenschapper, 32 jaar, Zweed) werkt 4 weken mee op een bouwplaats om te ontdekken of een bouwplaats echt zo chaotisch en complex is als het lijkt.
Dit type onderzoek heet een etnografie. Dit type onderzoek is nog niet veel uitgevoerd in de bouwwereld.
Wat is etnografie?
Etnografie ken je waarschijnlijk vooral van wetenschappers die met inheemse bevolkingen leven om op die manier te ontdekken hoe zo’n stam werkt. In dit geval wordt niet een inheemse stam onderzocht, maar een Zweedse bouwplaats.
De eerste ervaringen op de bouwplaats
De eerste werkdag herinnert Martin zich nog goed. Hij was bang zich te verslapen en te laat te komen. Hij is om 5.15 opgestaan, en was om 6.30 ’s ochtends op tijd aanwezig. Hij kreeg een paar veiligheidsinstructies en dat was het. Niemand besteedde aandacht aan zijn aanwezigheid. Iedereen ging aan het werk. Martin bleef in de bouwkeet zitten en voelde zich ongemakkelijk met de situatie.
Martin kwam erachter dat de kleuren van de helmen iets zeiden over de hiërarchie. De managers droegen witte helmen, de bouwvakkers droegen blauwe helmen, en de leerlingen droegen rode helmen. Martin had een rode helm gekregen.
Door die rode helm, heeft Martin na twee dagen toch een hoop karweitjes gekregen. Hij kon nauwelijks over de bouwplaats lopen, of een bouwvakker schoot hem aan of hij werk kon doen. Dat werk bestond vooral uit het sjouwen van materialen, opruimen en schoonmaken. Naarmate Martin langer op de bouwplaats rondliep, kreeg hij ook taken van echte bouwvakkers, zoals het meten, zagen en plaatsen van balken, het instrueren van de kraanwerker en bijvoorbeeld gipsplaten ophangen.
Etnografische episodes: verschil tussen buitenstaander en bouwvakker
In eerste instantie dacht Martin dat er een gebrek was aan controle en planning. Ook als er een planning zou zijn, besteedde niemand aandacht daaraan. Ogenschijnlijk leek alles ad-hoc te gebeuren.
Maar zodra hij zelf als bouwvakker aan het werk ging, kon hij het ogenschijnlijke gebrek aan planning beter begrijpen.
Bijvoorbeeld, op een dag worden raamkozijnen geleverd en het is de taak van Martin om ze te controleren en ergens op de bouwplaats op de stapelen. Maar het begint te regenen en Martin hoort dat ze niet nat mogen worden. Hij zoekt 20 minuten naar zijn leidinggevende, maar die kan hij niet vinden. Vervolgens zoekt hij naar een geschikte plek binnen. Dat duurt een tijd en in overleg met anderen vindt hij een geschikte plek op de derde verdieping. Als hij halverwege is met het opstapelen van de raamkozijnen, vraagt iemand anders of hij ze ook naar de vierde en vijfde verdieping kan brengen. Daar moeten ze uiteindelijk geplaatst worden. Martin wil ze naar de vierde verdieping brengen, maar daar liggen al allemaal andere spullen. Dus hij legt ze toch maar weer op de derde verdieping. Hij kan alleen die persoon niet meer vinden die het vroeg.
Volgens Martin is dit een typisch geval van hoe het eraan toe gaat op een bouwplaats. Als bouwvakker moet je constant om zien te gaan met gebrek aan ruimte en tijd en daarin improviseren.
Hetzelfde geldt voor veiligheid. Als buitenstaander ben je snel geneigd te denken dat bouwvakkers de veiligheidsregels maar een beetje aan hun laars lappen.
Maar als hij zelf als bouwvakker aan de slag gaat, merkt hij dat hij dezelfde houding krijgt. Bijvoorbeeld, Martin moet bij een bepaalde klus een veiligheidsbril dragen. Maar die dag is het heet. Door het zware werk begint hij te zweten. Die veiligheidsbril beslaat van het vocht. Om te kunnen zien, moet hij die bril af doen. Als bouwvakker is dit logisch, maar als buitenstaander zou je denken dat hij de regels aan zijn laars lapt.
Conclusie Volgens Martin laten deze ervaringen goed zien dat je als buitenstaander een heel ander beeld kan hebben van het werk van een bouwvakker, dan wanneer je er zelf midden in zit.
Als buitenstaander denk je dat bouwvakkers helemaal niet op de planning letten, maar als je meewerkt merk je dat het ook bijna niet anders kan. Als buitenstaander denk je dat bouwvakkers de veiligheidsregels maar zo’n beetje aan hun laars lappen, maar als je meewerkt merk bouwvakkers afwijken van de veiligheidsregels.
Als buitenstaander ervaar je een bouwplaats heel anders dan wanneer je er midden in zit.
Martin concludeert dat een etnografische studie dus heel geschikt is om beter te begrijpen hoe mensen op een bouwplaats werken. Zo’n etnografische studie voegt iets toe aan andere studies die gebaseerd zijn op de klassiekere methoden zoals observaties en interviews.
Hierbij moet opgemerkt worden dat het in deze studie niet draait om de enige echte waarheid boven tafel te krijgen. Immers, het is uiteindelijk een momentopname die ook best afhangt van wie Martin is. Desalniettemin hoopt Martin dat meer van dergelijke etnografische studies uitgevoerd gaan worden.
Bron: Löwstedt M., (2015) “Taking off my glasses in order to see: exploring practice on a building site using self-reflexive ethnography”. Construction Management and Economics, Vol. 33, Nos. 5–6, 404–414, http://dx.doi.org/10.1080/01446193.2015.1066021.
Hey psssst: Ben je er nog? Goed zo! Ik vertaal wetenschappelijke artikelen over uiteenlopende onderwerpen. Heb je een verzoeknummer? Laat het mij dan weten!
#Löwstedt #veiligheid #praktijkvanhetbouwen #selfreflexiviteit #etnografie #planning #Wetenschapvertaald #bouwplaats